Deformujące zapalenie kości i stawów: objawy, leczenie, powikłania

Odkształcające zapalenie kości i stawów (DOA, zwane w literaturze angielskiej zwaną chorobą zwyrodnieniową stawów) jest częstą chorobą stawów, która rozwija się w wyniku przedłużonej ekspozycji na różne czynniki, które stopniowo destabilizują procesy odbudowy chrząstki. DOA należy do grupy chorób zwyrodnieniowo-dystroficznych tkanki łącznej.

Chrząstka, niezdolna do pełnego wyzdrowienia, stopniowo staje się cieńsza, traci swoją dawną elastyczność i sztywność, a jej powierzchnia staje się szorstka, pokryta mikropęknięciami. Obszar kości, do której przyczepiona jest chrząstka, jest odsłonięty, na jej powierzchni rosną osteofity, a wraz z rozwojem choroby wpływa to na wszystkie tkanki stawu.

Najbardziej zagrożeni chorobą zwyrodnieniową stawów są osoby z nadwagą, nadwagą (szczególnie w stosunku do stawów kolanowych), kobiety w okresie menopauzy, pracownicy w zawodach, w których często konieczne jest zginanie kolan, zawodowi sportowcy i pacjenci z dziedzicznym niedoborem kolagenu typu II.

W miarę postępu choroby zmienia się tkanka chrzęstna

Klinicznie DOA objawia się w postaci bólu podczas ruchu (ból stawów), zmniejszenia ruchomości stawu, jego deformacji i trzeszczenia (chrupanie).

Formularze DOA

Istnieją dwie formy deformacji zwyrodnieniowej stawów:

• pierwotne: choroba występuje w zdrowej chrząstce (z nieznanych przyczyn);
• wtórne: zniszczenie rozwija się na tle oczywistych wad chrząstki wywołanych urazem, przewlekłym procesem zapalnym, aseptyczną martwicą tkanki kostnej, chorobami hormonalnymi lub metabolicznymi, otyłością i skutkami zapalenia stawów.

Objawy deformacji zwyrodnieniowej stawów

W przypadku wszystkich rodzajów DOA, niezależnie od tempa rozwoju zwyrodnienia chrząstki, wiodącymi objawami choroby są bóle różnego rodzaju i intensywność w dotkniętych stawach. Choroby dotyczą przede wszystkim tak zwanych grup wsparcia: kolana (gonartroza), biodra (koksartroza), kręgosłupa i małych stawów międzypaliczkowych dłoni i stóp.

Opcje bólu:

Rodzaj bólu stawów				Powód wystąpienia	Cechy kliniczne
Ból mechaniczny	Brak amortyzacji w chrząstce i regionie podchrzęstnym	Obecne podczas obciążenia dotkniętego stawu, osiągają maksimum po południu, ich intensywność zmniejsza się po długim odpoczynku
Ból początkowy	Rozwój reaktywnego zapalenia błony maziowej (zapalenie błony stawowej i obecność w niej wysięku)	Mają maksymalne nasilenie na początku obciążenia (do 20 minut) i stopniowo opadają podczas ruchu
Ból spowodowany zapaleniem ścięgna i okostną	Łączenie zapalenia ścięgien podtrzymujących staw	Obserwowane w ruchach obejmujących dane ścięgien
Nocny ból	Spowodowane przez przekrwienie żylne w okostnej warstwie okostnej zajęcie szpiku kostnego	Występuj w nocy i stopniowo mijaj rano podczas chodzenia

Bólowi towarzyszy również udział torebki stawowej w procesie zwyrodnieniowym, odruchowy skurcz sąsiednich mięśni i blok myszy stawowej (tkanki wolnego obszaru zniszczonej chrząstki) w szczelinie międzystawowej.

W wyniku wzrostu osteofitów amplituda ruchów jest ograniczona

Inne objawy:

• crepitus;
• ograniczenie amplitudy ruchów (spowodowane wzrostem osteofitów i skurczem mięśni);
• stopniowe i nieodwracalne odkształcenie złącza.

Diagnoza choroby

Jeśli podejrzewasz choroby zwyrodnieniowe układu mięśniowo-szkieletowego, powinieneś skontaktować się z reumatologiem. Lekarz może ustalić diagnozę DOA, jeśli pacjent ma triadę objawów:

• dolegliwości bólowe;
• zmiany w radiogramie;
• wizualne oznaki deformacji stawu.

Standardowe testy krwi i moczu z tą patologią nie mają charakteru informacyjnego. Jedynymi wskaźnikami, które mogą ulec zmianie w obecności aktywnego stanu zapalnego błony maziowej, jest szybkość sedymentacji erytrocytów (ESR) i białka C-reaktywnego.

Powszechnie dostępnym, obiektywnym sposobem diagnozowania i oceny efektu leczenia DOA jest radiografia.

Radiografia jest obiektywnym sposobem diagnozowania patologii

Rentgenowskie objawy artrozy:

• zwężenie przestrzeni stawowej (ciemna szczelina między dwiema kościami na radiogramie);
• stwardnienie podchrzęstne (zagęszczenie obszaru kości, do którego przyczepiona jest chrząstka);
• osteofity - procesy kostne, które zmieniają obszar kontaktu i kontur powierzchni stawowych;
• przebudowa torbielowatej kości;
• wzrost gęstości (kostnienie) sąsiednich tkanek.

Dodatkowe metody badawcze mogą dokładniej określić stadium choroby, stopień uszkodzenia stawu i wybrać odpowiednią terapię. Należą do nich:

• artroskopia z celowaną biopsją błony maziowej i chrząstki;
• analiza płynu maziowego;
• USG (optymalna metoda wizualizacji chrząstki stawowej);
• MRI, CT, scyntygrafia (wykonywane w diagnostyce różnicowej lub w okresie przedoperacyjnym).

Leczenie deformującej choroby zwyrodnieniowej stawów

DOA charakteryzuje się stopniowym rozwojem z okresami zaostrzenia i osłabienia objawów klinicznych. Choroba postępuje niezależnie od leczenia, nigdy nie następuje odwrotny rozwój zmian zwyrodnieniowych. Wszystkie metody leczenia mają na celu zmniejszenie stopnia dyskomfortu i maksymalne wydłużenie aktywności fizycznej pacjenta.

Istnieją dwa podejścia do leczenia tej choroby - konserwatywne i radykalne. Oba mają na celu zapobieganie rozwojowi niepełnosprawności i poprawę jakości życia pacjenta.

Terapia lekowa

Takie podejście do leczenia pacjenta z DOA polega na przepisywaniu leków objawowych i modulujących strukturalnie.

W przypadku DOA stosuje się leki objawowe i modulujące strukturalnie.

Leki objawowe stosuje się w celu zmniejszenia bólu i stanów zapalnych. Należą do nich:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne: preferowane są selektywne blokery COX-2;
• enzymy hydrolityczne: ogólnoustrojowa terapia enzymatyczna;
• glukokortykosteroidy: śródstawowe podawanie form przedłużonych, nie więcej niż 4 razy w roku.

Leki modulowane strukturalnie mają na celu modyfikację przebiegu DOA poprzez spowolnienie postępu procesów dystroficznych i stymulowanie odbudowy tkanki chrzęstnej.

Pokazano użycie następujących narzędzi:

• siarczan glukozaminy jako zastrzyk;
• tabletki siarczanu chondroityny;
• inhibitory interleukiny-1;
• wtrysk kwasu hialuronowego.

Miejscowe leczenie choroby przeprowadza się w przypadku zapalenia okołostawowego:

• naciekanie bolesnych obszarów tkanek miękkich glikokortykosteroidami ze środkami znieczulającymi;
• stosowanie maści przeciwzapalnych;
• fonoforeza hydrokortyzonu i inne metody fizjoterapii.

Zabiegi chirurgiczne

Rodzaj operacji ortopedycznej różni się w zależności od prześwietlenia kości zwyrodnieniowej stawów.

Rodzaj operacji ortopedycznej zależy od stadium choroby

O I - II art. zalecana jest osteotomia korekcyjna: usunięcie obszarów, które zakłócają ruchy w całości lub w których występują oznaki złośliwego zwyrodnienia. Ta metoda jest skuteczna w 90% przypadków. Czas funkcjonowania protezy przekracza 10-15 lat.

W sprawie III - IV art. przeprowadzone:

• endoprotetyka całkowita: zastąpienie stawu sztucznym;
• artrodeza: całkowite unieruchomienie stawu w funkcjonalnie korzystnej pozycji poprzez usunięcie powierzchni stawowych, a następnie połączenie kości.

Metody pomocnicze

Jak stosowane są metody pomocnicze:

• ćwiczenia fizjoterapeutyczne;
• fizjoterapia;
• leczenie uzdrowiskowe: siarkowodór, błoto i kąpiele mineralne są szczególnie przydatne.

Kryterium skuteczności terapii jest znaczna redukcja bólu, spowolnienie niszczenia chrząstki w oparciu o zdjęcia rentgenowskie, ultradźwięki i MRI oraz poprawa jakości życia pacjenta.

Komplikacje DOA

Jednym z częstych powikłań patologii jest wtórne reaktywne zapalenie błony maziowej.

Długotrwały przebieg deformacji zwyrodnieniowej stawów może prowadzić do kilku innych konsekwencji:

• spontaniczna hemartroza: nagły krwotok w jamie stawowej;
• ankyloza: całkowity brak ruchomości w stawie;
• martwica kości udowych;
• podwichnięcie rzepki zewnętrznej.