Choroba zwyrodnieniowa stawów: przyczyny, objawy, leczenie

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest powszechną zmianą stawową charakteryzującą się zmianami zwyrodnieniowo-dystroficznymi w tkance chrzęstnej z rozwojem deformacji, prowadzących do niepełnosprawności i niepełnosprawności.

Termin osteoartroza (deformująca choroba zwyrodnieniowa stawów, deformująca choroba zwyrodnieniowa stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów) łączy grupę chorób, które różnią się czynnikiem etiologicznym, ale mają podobną patogenezę, zmiany morfologiczne i wyniki kliniczne.

Często stawy dłoni, palców stóp (zwłaszcza pierwszego śródstopno-paliczkowego), stawy międzykręgowe w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa, duże stawy (kolano i biodra) są często chorobą zwyrodnieniową stawów.

Zapadalność wzrasta z wiekiem, docierając do jednej trzeciej populacji osób starszych, częściej u kobiet. Klinicznie patologia objawia się zespołem bólu stawowego, ograniczeniem ruchów, zmianami zapalnymi w dotkniętym stawie.

Powody

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą polietiologiczną opartą na trzech mechanizmach: uraz, dysplazja, zapalenie. W zależności od czynnika etiologicznego artroza dzieli się na pierwotną i wtórną. Jeśli nie można ustalić przyczyny, chorobę nazywa się pierwotną (idiopatyczną).

Patologia może być związana z urazem, dysplazją lub stanem zapalnym.

Przyczyny wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów:

• ekspozycja na czynnik urazowy (pourazowy);
• stany dysmetaboliczne, zaburzenia neuroendokrynne;
• proces nekrotyczny: aseptyczna martwica, choroba Koeniga, choroba Perthesa itp.;
• ostry lub przewlekły proces zapalny spowodowany przez patogeny bakteryjne lub wirusowe: gruźlica, ropne gronkowate stopienie chrząstki, kiła itp.;
• choroby autoimmunologiczne: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy itp.

Czynniki zwiększające ryzyko choroby obejmują:

• zaawansowany wiek;
• otyłość
• okres menopauzy i pomenopauzalny;
• wrodzone wady rozwojowe struktur stawów, zaburzenia anatomiczne;
• negatywne czynniki środowiskowe: narażenie na toksyny, hipotermia, powtarzające się mikrourazy, operacje stawów itp.

Etapy choroby zwyrodnieniowej stawów

Ruchomy staw jest utworzony z powierzchni stawowych pokrytych chrząstką i błoną maziową, niektóre stawy mają w swoim składzie łąkotki.

Chondrocyty są głównymi komórkami chrząstki

Chrząstka składa się z chondrocytów zanurzonych w matrycy glukozaminy i kolagenu. Stosunek tych substancji jest stabilny u zdrowych ludzi, co pozwala równomiernie rozłożyć obciążenie chrząstki i przywrócić jej kształt po ekspozycji.

Przy niewystarczającej ilości glukozaminy najmniejsze obciążenie matrycy prowadzi do obrażeń, utraty chłonnej funkcji chrząstki. Początkowo gęstnieje kompensacyjnie, ale w miarę postępu stopniowo staje się cieńszy, rozluźnia się, tworzą się w nim wrzody. Ten postępujący proces patologiczny nazywa się zwyrodnieniową stawów.

Istnieją trzy etapy choroby:

1. Charakteryzuje się niewyrażonymi zmianami morfologicznymi w chrząstce i składzie biochemicznym błony maziowej oraz niewielkim osłabieniem układu mięśniowego. W rezultacie złącze staje się wrażliwe na szkodliwe czynniki.
2. Charakteryzuje się wizualnymi oznakami zniszczenia chrząstki i łąkotki. Osteofity powstają kompensacyjnie - marginalny wzrost kości. Neurotrofia mięśniowa pogarsza się, stopniowo tracą siłę.
3. Jest to konsekwencja ciężkiej artrozy. Charakteryzuje się wyraźnym odkształceniem kości, zmianą w obszarze podparcia stawu, w wyniku czego - zmianą osi kończyny.

Na tle poważnego uszkodzenia stawu możliwe jest pojawienie się jego patologicznej ruchliwości

Dodatkowe znaki wskazujące na poważne uszkodzenie stawów to:

• patologiczna ruchliwość stawu : z powodu niewypłacalności i skrócenia aparatu więzadłowego;
• tworzenie przykurczów : ostre ograniczenie aktywnych i pasywnych ruchów w stawie;
• zmniejszenie amplitudy skurczu mięśni : w wyniku zmiany normalnego przyczepu ścięgien następuje skrócenie lub rozciągnięcie włókna mięśniowego, w wyniku czego niemożliwe jest pełne zmniejszenie.

Patogeneza

Choroba jest wynikiem braku równowagi między tworzeniem nowego materiału budowlanego a jego zniszczeniem. Miękka, elastyczna chrząstka traci swoje właściwości, zamieniając się w cienki, suchy, szorstki przedmiot.

Okołostawowe struktury kostne zaczynają rosnąć, co pogarsza przebieg procesu, unieruchamiając staw i prowadząc do jego deformacji. Komórki niefunkcjonalnej torebki stawowej są zastępowane komórkami tkanki łącznej, co prowadzi do jej zwłóknienia i aseptycznego zapalenia.

Jama stawowa jest wypełniona wysiękiem zapalnym, rozciągając kapsułkę i więzadła. Zwiększony nacisk i zmniejszona elastyczność chrząstki prowadzą do bólu, sztywności, uzyskania określonego położenia oszczędzającego stawu.

Ostatecznie proces prowadzi do sztywności stawów i powstawania przykurczów. Dotknięty staw jest całkowicie wyłączony, jego aktywność motoryczna zostaje utracona, staje się niefunkcjonalny.

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów

Głównym objawem, który martwi pacjentów od samego początku choroby, jest ból stawowy.

Na pierwszych etapach ból jest okresowy, pojawia się po aktywności fizycznej, szybko zatrzymuje się w spoczynku. Z czasem ból staje się trwały, pojawia się w nocy i nie przechodzi po odpoczynku.

Jeśli na początku choroby pacjent martwił się jedynie bólami ustępującymi po okresie odpoczynku, to w miarę postępu choroby pojawiają się inne objawy:

• sztywność stawu po przebudzeniu rano (nie więcej niż 30 minut);
• ograniczenie aktywnych i pasywnych ruchów w stawie;
• obecność oznak deformacji stawu z powodu wzrostu kości;
• uczucie napięcia w stawie, jego niestabilność;
• crepitus.

Diagnostyka

Aby ustalić stopień uszkodzenia, stosuje się specjalną melodię do oceny ciężkości dysfunkcji kończyn dolnych. Jest on przedstawiony w formie tabeli z sześcioma cechami, ich cechami i integracją odpowiedzi w procentach.

Jeśli dysfunkcja kończyn dolnych jest większa niż 20%, jest uważana za ciężką i odpowiada trzeciej lub większej grupie niepełnosprawności.

Znak	0–20%	21–40%	41–60%	61–80%	80-100%
Aktywność fizyczna	Kulawizna jest znikoma	Kulawizna wyrażona	Wyraźna kulawizna	Patologiczny rodzaj ruchu	Chodzenie jest niemożliwe
Dodatkowe wsparcie	Brakuje	Laska	Dwie laski	Kule	Narzędzia specjalne
Wykonywanie funkcji domowych	Nieograniczony	Ograniczony nieznacznie	Ograniczona	Ostro trudne	Niemożliwe
Wyżywienie we własnym zakresie	Nieograniczony	Ograniczony nieznacznie	Ograniczona	Ostro trudne	Niemożliwe
Korzystanie z transportu publicznego	Nieograniczony	Ograniczony nieznacznie	Ograniczona	Ostro trudne	Niemożliwe
Wykonywanie obowiązków zawodowych	Nieograniczony	Ograniczony nieznacznie	Ograniczona	Ostro trudne	Niemożliwe

Diagnostyka rentgenowska

Diagnostyka rentgenowska jest najbardziej pouczająca i nie wymaga dużych kosztów finansowych.

Najbardziej pouczającą metodą diagnozowania choroby jest prześwietlenie

Obecnie stosuje się klasyfikację choroby zwyrodnieniowej stawów za pomocą promieniowania rentgenowskiego, która obejmuje 4 etapy rozwoju procesu:

1. Wątpliwe zwężenie wspólnej przestrzeni, pojawienie się osteofitów jest możliwe.
2. Oczywiste oznaki osteofitów i wątpliwe zwężenie wspólnej przestrzeni.
3. Osteofity średniej wielkości, obecność zwężenia przestrzeni stawowej, deformacja kości jest możliwa.
4. Duże osteofity, wyraźne zwężenie przestrzeni stawowej, deformacja kości, objawy osteosklerozy.

Osteofity - wzrost kości - są wczesnym radiologicznym objawem choroby. Pojawiają się one jako jedne z pierwszych i wskazują na aktywną proliferację struktur złożonych. W miarę postępu gęstnieją, zamieniając się w potężne kolce kostne.

Zwężenie wspólnej przestrzeni jest oznaką patologicznych procesów w chrząstce. Czasami szczelina ma kształt klina, w którym jedna połowa zwęża się, a druga rozszerza. Wskazuje to pośrednio na niestabilność stawu i uszkodzenie aparatu więzadłowego.

Pojawienie się objawów osteosklerozy wskazuje na postępującą utratę funkcji amortyzacji przez chrząstkę, atrofię, co prowadzi do spłaszczenia i rozszerzenia głów powierzchni stawowych, wzrostu gęstości kości. Skutkiem uszkodzenia chrząstki jest pojawienie się ogniskowych dystroficznych, nekrotycznych procesów w kości beleczkowej, aw rezultacie pojawienie się torbielowatych formacji.

Inne metody diagnostyczne

Możliwe jest zastosowanie innych metod diagnostycznych, takich jak ultradźwięki, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa dotkniętego stawu.

W rzadkich przypadkach staw jest nakłuwany przez pobranie mazi stawowej lub artroskopię.

Artroskopia służy zarówno do celów diagnostycznych, jak i terapeutycznych.

Artroskopia jest jedną z metod badania jamy stawowej za pomocą światłowodu, która umożliwia wizualizację i ocenę stopnia uszkodzenia stawu. Może być stosowany do celów diagnostycznych i terapeutycznych.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów jest głównie zachowawcze i odbywa się w warunkach ambulatoryjnych.

Całkowite wyleczenie prawie nigdy nie występuje. Dlatego terapia ma na celu spowolnienie postępu choroby, złagodzenie stanu pacjenta, poprawę jego jakości życia.

Zasady terapii:

• ograniczenie nadmiernego obciążenia stawu;
• ćwiczenia fizjoterapeutyczne;
• farmakoterapia, w tym leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, poprawiające chrząstkę;
• procedury fizjoterapeutyczne;
• leczenie uzdrowiskowe.

Aktywność fizyczna i fizjoterapia

Ze względu na fakt, że dotknięty staw powoduje ból, nasilony ruchem, pacjent stara się oszczędzić dotknięty obszar na wszystkie możliwe sposoby. Hipodynamia prowadzi do zmniejszenia uwalniania mazi stawowej niezbędnego do normalnego funkcjonowania stawu, co pogarsza przebieg choroby: koło patologiczne zamyka się (uszkodzenie chrząstki - ból - brak aktywności fizycznej - postęp choroby).

Ćwiczenia terapeutyczne pomagają normalizować aktywność fizyczną

Dlatego jednym z najważniejszych celów leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów jest normalizacja aktywności ruchowej i terapii ruchowej (fizykoterapia).

Ćwiczenia są dobierane indywidualnie przez lekarza, w zależności od nasilenia głównego procesu i powiązanych chorób. Celem leczenia jest przywrócenie ruchomości, pożądanego zakresu ruchu, siły i wytrzymałości mięśni.

Terapia farmakologiczna

Głównym celem terapii lekowej jest zmniejszenie zapalenia śródstawowego, wyeliminowanie lub złagodzenie bólu. W tym celu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które są dostępne w różnych postaciach farmakologicznych: tabletki, czopki, żele, maści, roztwory do wstrzykiwań itp.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak meloksykam, są stosowane w celu łagodzenia bólu

Nieselektywne leki przeciwzapalne obejmują: diklofenak, ibuprofen, paracetamol, ketorolak itp. Zaletą zwyrodnienia stawów są selektywne NLPZ, na przykład meloksykam, ponieważ ma wystarczające działanie przeciwbólowe i ma stosunkowo niewielkie spektrum skutków ubocznych.

Wykonalność podawania dostawowego środków hormonalnych pozostaje kwestią sporną. Istnieje wiele badań potwierdzających, że leki steroidowe mają negatywny wpływ na chrząstkę. Dlatego do tej metody leczenia stosuje się tylko w skrajnych przypadkach, gdy intensywny ból nie jest zatrzymywany przez konwencjonalne NLPZ.

Według niektórych raportów jedno wstrzyknięcie kwasu hialuronowego do stawu kolanowego wystarcza na rok. Skuteczność leku zależy od etapu rozwoju procesu i indywidualnej podatności organizmu.

W początkowej fazie choroby można przepisać chondroprotektory (glukozamina i siarczan chondroityny). Narkotyki zatrzymują niszczenie chrząstki i częściowo przywracają jej strukturę.

Leczenie chirurgiczne i fizjoterapia

W ciężkiej artrozie stawu skokowego można przepisać artrodezę - operację unieruchomienia stawu.

W ciężkich przypadkach patologii wykonuje się endoprotetykę, a ciężkie, unieruchamiające zwyrodnienie stawów i gonartrozę leczy się endoprotetyką - operacją zastępującą staw sztuczną.

W przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów fizjoterapia jest głównie lokalna. Stosuje się elektroforezę, terapię parafinową, magnetoterapię, terapię laserową itp.

Prognoza i zapobieganie

Dzięki terminowej diagnozie i leczeniu w wielu przypadkach można wyeliminować ból i poprawić funkcjonowanie stawów. Jednak u dorosłych niemożliwe jest pełne wyleczenie. Samoleczenie i stosowanie tradycyjnych metod medycznych bez zgody lekarza negatywnie wpływa na rokowanie.

Aby zapobiec rozwojowi choroby, należy przestrzegać zaleceń profilaktycznych:

• staraj się unikać obrażeń aparatu kostno-stawowego, leczyć je w odpowiednim czasie;
• uprawiać gimnastykę;
• ograniczyć nadmierne obciążenie stawów;
• utrzymywać optymalną masę ciała.