Leptyna jest hormonem peptydowym, który należy do hormonów tkanki tłuszczowej (adipokiny) i reguluje metabolizm energetyczny. Jest to białko, które składa się ze 167 reszt aminokwasowych i jest wytwarzane przez komórki tkanki tłuszczowej (adipocyty).
Leptyna funkcjonuje w ciele
Hormon ma działanie anoreksgeniczne, to znaczy tłumi apetyt, ponieważ blokuje syntezę neuropeptydu Y w podwzgórzu, który bierze udział w tworzeniu głodu).
W warunkach fizjologicznych leptyna hamuje produkcję insuliny, która stymuluje syntezę leptyny poprzez działanie na tkankę tłuszczową. Zwiększa także wrażliwość komórek mięśniowych i wątroby na działanie insuliny. Ponieważ zwiększone stężenie leptyny hamuje syntezę insuliny i przyczynia się do rozwoju oporności na insulinę w zależnych od insuliny komórkach tkankowych, hormon jest uważany za czynnik w patogenezie cukrzycy typu 2.
Norma zawartości leptyny we krwi u mężczyzn wynosi 2,05–5,63 ng / ml, u kobiet zwykle zawiera 3,63–11,1 ng / ml.Główną fizjologiczną rolą leptyny jest ograniczenie syntezy cząsteczek makroergicznych i zwiększenie kosztów energii. Mechanizm działania polega na przekazywaniu informacji o metabolizmie tłuszczu i masie ciała do podwzgórza. Interakcja hormonu z receptorami regionu podwzgórza aktywuje wytwarzanie impulsów nerwowych skierowanych na obszary mózgu odpowiedzialne za regulację apetytu.
Uważa się hipotezę, że leptyna bierze udział w dostosowywaniu organizmu ludzkiego do głodu, biorąc pod uwagę jego funkcje, takie jak mobilizacja zasobów energetycznych organizmu (osiągana poprzez tłumienie funkcji rozrodczych i zwiększoną syntezę glukokortykoidów), a także zmniejszanie zużycia energii poprzez zmniejszanie syntezy hormonów tarczycy i wytwarzanie ciepła . W przypadku postu terapeutycznego i jadłowstrętu psychicznego właśnie niskie stężenie leptyny powoduje zmiany neuroendokrynne i metaboliczne.
Stężenie leptyny odzwierciedla zmiany w metabolizmie energetycznym (podczas przejadania się, jego poziom wzrasta, a podczas głodu maleje), co służy jako sygnał dla organizmu do przystosowania się do zmieniających się warunków, a mianowicie do przejścia z metabolizmu węglowodanów na tłuszcz w przypadku głodu.
Leptyna działa stymulująco na współczulny układ nerwowy, co powoduje wzrost częstości akcji serca, ciśnienia krwi i zwiększenie wymiany ciepła. W rezultacie duża ilość energii zmagazynowanej w postaci lipidów w tkance tłuszczowej jest przekształcana w ciepło.
Leptyna wpływa na syntezę hormonów steroidowych w jajnikach, bierze udział w regulacji cyklu miesiączkowego u kobiet - ze znacznym niedoborem owulacja i ustanie miesiączki. Stężenie hormonu służy jako fizjologiczny wskaźnik wystarczalności zasobów energetycznych do realizacji funkcji rozrodczej. W okresie dojrzewania jego ilość we krwi wzrasta.
Z wiekiem zmniejsza się ilość leptyny wytwarzanej w organizmie, co powoduje szybki przyrost masy ciała. Spadek stężenia hormonu u kobiet jest również związany z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, na przykład w sporcie. Brak leptyny może prowadzić do rozwoju niedoczynności przysadki, charakteryzującej się zmniejszeniem lub całkowitym zaprzestaniem produkcji hormonów przez przysadkę mózgową.
Utrata masy ciała o 10% prowadzi do zmniejszenia stężenia leptyny o 53%, a wzrost masy ciała o 10% zwiększa stężenie leptyny w surowicy o 300%. U takich pacjentów podwyższony poziom hormonu jest związany z opornością na niego, co tłumaczy się naruszeniem jego przenoszenia przez białka transportowe lub postrzeganiem przez receptory. Jeśli jednak pacjent ma nadwagę, co wiąże się z genetycznym niedoborem leptyny, jego stężenie we krwi pacjenta jest zmniejszone. Przy wrodzonym niedoborze hormonów rozwija się ciężka otyłość.
Kliniczne znaczenie określenia poziomu leptyny polega przede wszystkim na identyfikacji czynników ryzyka patologii sercowo-naczyniowej, patogenezie otyłości, a także na przewidywaniu ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
W jakich warunkach hormon leptyny jest podwyższony
Pomimo faktu, że leptyna działa jako czynnik przyczyniający się do utraty wagi, u osób z otyłością jej poziom we krwi jest często znacznie zwiększony. Podawanie pozajelitowe egzogennego hormonu nie ma żadnego efektu klinicznego. Zakłada się, że dochodzi do naruszenia innych składników szlaku sygnałowego, a ciało próbuje to zrekompensować poprzez zwiększenie poziomu produkcji własnej leptyny. Z tego wynika, że hormon może być stosowany do leczenia otyłości tylko w indywidualnych przypadkach, na przykład w otyłości z powodu mutacji genu OB.
Jednym z warunków normalizacji poziomu hormonalnego jest pełny (co najmniej 7-8 godzin z rzędu) nocny sen.Według wielu badań związek między poziomem leptyny we krwi a patologiami układu sercowo-naczyniowego istnieje niezależnie od innych czynników prowokujących (hipercholesterolemii, nadciśnienia, palenia itp.) I jest wyjaśniony przez wpływ hormonu na elastyczność naczyń krwionośnych. Nadmierne stężenie hormonu zwiększa prawdopodobieństwo zakrzepicy, co wynika z interakcji leptyny z jej receptorami zlokalizowanymi na płytkach krwi.
Zwiększony poziom hormonu u kobiet obserwuje się podczas menstruacji, po sztucznym zapłodnieniu, w czasie ciąży z zespołem policystycznych jajników.
Oznaczanie leptyny
Do analizy pobieranie krwi odbywa się rano na czczo, co najmniej 8 godzin powinno upłynąć po ostatnim posiłku. W przeddzień badania tłuste potrawy powinny być wyłączone z diety. Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki w postaci tabletek lub zastrzyków, powinieneś poinformować o tym swojego lekarza (insulina i nikotyna mogą zniekształcać wyniki w górę, kofeina, testosteron w dół).
Badanie krwi na leptynę wykonuje się w celu zidentyfikowania przyczyn zaburzeń metabolizmu tłuszczów.Norma zawartości leptyny we krwi u mężczyzn wynosi 2,05–5,63 ng / ml, u kobiet zwykle zawiera 3,63–11,1 ng / ml. Wyższe stężenie u kobiet jest prawdopodobnie związane z różnicą w rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej u mężczyzn i kobiet, ponieważ od tego zależy szybkość produkcji tego hormonu.
Laboratoryjne oznaczanie poziomów leptyny jest wskazane w następujących przypadkach:
- podejrzewany genetycznie określony niedobór tego hormonu;
- jako część kompleksowego badania otyłości lub, przeciwnie, utraty wagi;
- upośledzona funkcja rozrodcza (szczególnie na tle nadmiernego wysiłku fizycznego i niedożywienia);
- identyfikacja czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych;
- diagnoza cukrzycy drugiego typu;
- nawracająca zakrzepica.
Jak obniżyć poziom leptyny we krwi za pomocą diety
Pacjenci z podwyższoną leptyną otrzymują dietę.
Leptyna działa stymulująco na współczulny układ nerwowy, co powoduje wzrost częstości akcji serca, ciśnienia krwi i zwiększenie wymiany ciepła.Dieta obejmuje produkty bogate w białko (twarożek, jajka, gotowane mięso). Śniadanie jest zalecane nie później niż godzinę po przebudzeniu. 30–40% dziennego spożycia białka należy spożywać na śniadanie, co zmniejsza głód prostych węglowodanów.
Zaleca się włączenie do diety:
- pokarmy bogate w cynk, ponieważ jego niedobór w organizmie prowadzi do rozwoju insulinooporności w tkankach i zmniejszenia wrażliwości na leptynę. Należą do nich wołowina, wątroba, otręby pszenne, nasiona sezamu, pestki dyni, orzeszki piniowe, siemię lniane itp.;
- produkty bogate w magnez - kasza gryczana i płatki owsiane, proso, fasola, groszek, orzechy nerkowca, migdały, orzeszki ziemne, pistacje, orzechy laskowe, orzechy włoskie;
- produkty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 - ryby i owoce morza, orzechy, nasiona, owies i kiełki pszenicy, kalafior, szpinak, por, liście purslane, awokado, oleje roślinne.
Te grupy produktów mogą zarówno zwiększać wrażliwość na hormon, jak i zapobiegać rozwojowi miażdżycy.
Przy podwyższonej leptynie wskazane są pokarmy bogate w magnez.Jednocześnie należy ograniczyć lub wykluczyć spożywanie fast foodów, ciastek, słodyczy, słodkich napojów bezalkoholowych gazowanych, ponieważ produkty te przyczyniają się do rozwoju tolerancji leptyny z późniejszym zaburzeniem czynności wątroby i szybkim przyrostem masy ciała.
Witamina D jest potrzebna do przywrócenia wrażliwości na leptynę, dlatego zaleca się spacery przy słonecznej pogodzie. Jednym z warunków normalizacji poziomu hormonalnego jest pełny (co najmniej 7-8 godzin z rzędu) nocny sen.
