Kwasica ketonowa

Kwasica ketonowa jest zespołem objawów, które rozwijają się w wyniku zmiany równowagi kwasowo-zasadowej wraz z rozwojem kwasicy z powodu nagromadzenia się wysokiego stężenia ciał ketonowych we krwi.

Częściej kwasica ketonowa rozwija się jako stan awaryjny komplikujący przebieg cukrzycy, chociaż czasami można ją zaobserwować u osób, które nie mają tej diagnozy.

Zwykle konwersja glukozy wchłoniętej do układu krążenia z przewodu pokarmowego odbywa się w dwóch kierunkach. Po pierwsze, służy zaspokojeniu potrzeb energetycznych organizmu, zamieniając się w energię podczas glikolizy. Po drugie, jest przechowywany w postaci glikogenu lub tłuszczów, aby w razie potrzeby pokryć ewentualne koszty energii. Wykorzystanie glukozy z krwioobiegu do komórek organizmu zapewnia insulinę - hormon trzustki.

W cukrzycy, w warunkach niedoboru insuliny, duża ilość niewykorzystanej glukozy jest skoncentrowana we krwi, co wywołuje kaskadę reakcji patologicznych: aktywowana jest synteza ciał ketonowych (acetonu), zmniejszone są ich objętości wydalania, wyczerpane są systemy buforów alkalicznych, a wewnętrzne środowiska organizmu zakwaszają się - rozwija się kwasica ketonowa.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Kwasica ketonowa z cukrzycą może rozwinąć się z kilku powodów:

• dodatkowo połączona (międzyprądowa) patologia, zaostrzająca przebieg choroby (ostry proces zapalny, zaostrzenie choroby przewlekłej);
• nieprawidłowe leczenie (nadmiernie niskie dawki insuliny, pomijanie dawek lub samodostosowywanie dawki, anulowanie leku obniżającego poziom cukru, nieprawidłowy system podawania insuliny lub naruszenie techniki podawania, upłynął okres ważności leku);
• niewystarczające samokontrola poziomu glukozy we krwi;
• błędy diety;
• nadużywanie alkoholu
• interwencje chirurgiczne, urazy;
• ostry wypadek naczyniowo-mózgowy;
• zawał mięśnia sercowego;
• ciąża
• nadmierny stres psycho-emocjonalny;
• systematyczne podawanie leków antagonistycznych wobec insuliny (leki moczopędne, glikokortykosteroidy, leki blokujące receptory adrenergiczne, doustne środki antykoncepcyjne itp.).

Oprócz cukrzycy, która jest główną przyczyną kwasicy ketonowej, ten stan patologiczny może rozwinąć się na tle przewlekłego alkoholizmu lub silnego zatrucia alkoholem.

W praktyce pediatrycznej kwasica ketonowa występuje bez współistniejącej cukrzycy, która powstała z następujących przyczyn:

• uwarunkowane genetycznie predyspozycje;
• znaczące błędy dietetyczne (długie „głodne” przerwy, obfitość tłuszczów nasyconych);
• tyreotoksykoza;
• nowotwory mózgu;
• białaczka;
• zatrucie; itd.

Kwasica ketonowa w postaci zespołu wymiotów acetonemicznych jest charakterystyczna dla dzieci. Rozwija się stan patologiczny, zwykle w wieku od 2 do 10 lat.

Formy choroby

W zależności od przyczyny rozwoju stanu patologicznego kwasica ketonowa dzieli się na:

• cukrzyca
• alkoholowe
• cukrzycowa kwasica ketonowa (wymioty acetonemiczne, zespół acetonemiczny, zespół cyklicznych wymiotów), które mogą być pierwotne i wtórne.

Etapy

W zależności od ciężkości wyróżnia się trzy etapy kwasicy ketonowej:

1. Umiarkowana kwasica ketonowa.
2. Nieskompensowana kwasica ketonowa lub przedwczesne.
3. Śpiączka kwasowo-ketonowa.

Objawy

Objawy różnią się w zależności od ciężkości stanu.

W przypadku umiarkowanej kwasicy ketonowej charakterystyczne są:

• osłabienie, zwiększone zmęczenie;
• ból głowy, uczucie „stęchłej” głowy, epizody zawrotów głowy;
• intensywne pragnienie;
• zwiększona produkcja moczu (wielomocz);
• sucha skóra i błony śluzowe;
• epizody tachykardii;
• zmniejszony apetyt, nudności.

Słabość i zmęczenie są jednym z objawów kwasicy ketonowej.

Wraz ze wzrostem stężenia ciał ketonowych w osoczu krwi obraz kliniczny dekompensacji kwasicy ketonowej będzie składał się z objawów ciężkiego zatrucia:

• letarg, senność, depresja świadomości;
• zmiana w cyklu „czuwania przez sen” w postaci skrócenia okresów czuwania;
• spowolnienie reakcji na bodźce;
• ból głowy
• brak apetytu, powtarzające się wymioty;
• zmniejszone napięcie mięśni i odruchy ścięgien;
• sucha skóra i błony śluzowe;
• chłodzące dłonie i stopy;
• duszność w spoczynku i przy niewielkim obciążeniu;
• ciężki tachykardia, kołatanie serca;
• niewielkie niedociśnienie;
• język jest pokryty grubą brązową powłoką;
• zapach acetonu w wydychanym powietrzu;
• napięcie i ból w nadbrzuszu i pępku, w prawym podżebrzu.

W przypadku rozwoju śpiączki ketonowej jako skrajnego stopnia kwasicy ketonowej odnotowuje się następujące objawy:

• utrata przytomności;
• atonia mięśni;
• skóra jest zimna, cyjanotyczna, z marmurowym wzorem;
• zimny, lepki pot;
• intensywny zapach acetonu lub pieczonych jabłek z ust;
• głośny, głęboki, szybki oddech (patologiczne oddychanie Kussmaul);
• intensywna bolesność we wszystkich częściach brzucha (pacjenci reagują jękiem na dotyk);
• język suchy, pokryty zielonkawo-brązową powłoką.

Cechy kwasicy ketonowej u dzieci

Kwasica ketonowa w postaci zespołu wymiotów acetonemicznych jest charakterystyczna dla dzieci. Rozwija się stan patologiczny, zwykle w wieku od 2 do 10 lat.

Jeśli zespół acetonemiczny jest pierwotny, choroba nagle debiutuje i objawia się atakami niezłomnych wymiotów o charakterystycznym zapachu acetonu (do 20-30 lub więcej razy dziennie), trwającym od kilku godzin do kilku dni, w połączeniu z ketonurią i ketonemią (ciałkami ketonowymi we krwi i mocz).

U dzieci kwasica ketonowa objawia się atakami powtarzających się wymiotów z zapachem acetonu

Zespół rozwija się wtórnie na tle chorób zakaźnych, ostrych procesów zapalnych, poprzedniej operacji i innych stanów, którym towarzyszy upośledzony metabolizm energetyczny i aktywacja produkcji hormonów przeciwhormonalnych (na przykład glikokortykosteroidów lub hormonów tarczycy).

W przypadku dekompensacji występują objawy zajęcia ośrodkowego układu nerwowego (ból głowy, senność, letarg), zmiany zapalne w przewodzie pokarmowym spowodowane podrażnieniem błony śluzowej (nudności, ból w żołądku i przy pępku, wzdęcia, rozstrój stolca), wzrost temperatury ciała i nasilenie objawów odwodnienia.

Zespół acetonemiczny u dzieci można rozwiązać samodzielnie w ciągu kilku dni lub na tle trwającej terapii.

Diagnostyka

Diagnoza kwasicy ketonowej polega na ocenie charakterystycznego obrazu klinicznego i wyników laboratoryjnych metod badawczych:

• ogólna analiza moczu (glukoza, ciała ketonowe, białkomocz jest możliwy);
• analiza biochemiczna krwi [hiperglikemia (zwykle 20–30 mmol / l), hiperketonemia (można określić normalnie), podwyższony poziom kreatyniny, mocznik];
• wykrycie zmiany równowagi kwasowo-zasadowej (zdekompensowana kwasica metaboliczna).

Częściej kwasica ketonowa rozwija się jako stan awaryjny komplikujący przebieg cukrzycy, chociaż czasami można ją zaobserwować u osób, które nie mają tej diagnozy.

Leczenie

Leczenie kwasicy ketonowej odbywa się w trybie pilnym, pacjenci są hospitalizowani na specjalistycznym oddziale szpitala, w przypadku śpiączki - na oddziale intensywnej terapii.

Główne kierunki farmakoterapii:

• terapia infuzyjna;
• insulinoterapia w przypadku cukrzycowego charakteru rozwiniętego stanu;
• korekta równowagi kwasowo-zasadowej (roztwory buforowe);
• korekta przesunięć elektrolitów;
• pojedyncze lub podwójne dożylne podawanie antykoagulantów w celu zapobiegania DIC;
• środki wpływające na procesy metabolizmu tkankowego.

Wraz z rozwojem śpiączki ketonowej pacjenci są pilnie zabierani na oddział intensywnej terapii

Możliwe komplikacje i konsekwencje

Powikłaniami kwasicy ketonowej mogą być:

• progresja do śpiączki ketonowej;
• obrzęk mózgu;
• rozsiana wewnątrznaczyniowa koagulacja (DIC);
• obrzęk płuc;
• ostra niewydolność serca;
• ostra niewydolność nerek;
• zaburzenia rytmu serca w wyniku hipokaliemii;
• aspiracja treści żołądkowej (asfiksja, aspiracyjne zapalenie płuc).

Prognoza

Dzięki terminowej diagnozie i natychmiastowemu rozpoczęciu leczenia rokowanie jest korzystne. Rokowanie pogarsza się wraz z rozwojem zagrażających życiu powikłań.

Zapobieganie

1. Zgodność z reżimem dawkowania leków obniżających poziom cukru, zalecenia lekarza prowadzącego.
2. Korekta dawki leków przed proponowaną interwencją chirurgiczną, w czasie ciąży, na tle stresujących efektów itp.
3. Odmowa nadużywania napojów alkoholowych.
4. Staranne monitorowanie stanu zdrowia urządzeń do podawania insuliny i pomiaru poziomu glikemii, trwałości leków.