Astma oskrzelowa: objawy, przyczyny, diagnoza i leczenie

Astma oskrzelowa jest przewlekłą niezakaźną chorobą zapalną dróg oddechowych, która objawia się okresowo nawracającymi napadami kaszlu, duszności w klatce piersiowej, duszności, świszczącego oddechu w płucach. W przypadku tej choroby niedrożność oskrzeli spontanicznie lub pod wpływem terapii całkowicie lub częściowo ustępuje.

Według WHO na świecie jest obecnie ponad 235 milionów ludzi cierpiących na astmę. Jest to jedna z najczęstszych chorób przewlekłych, które z tą samą częstością dotykają osoby w każdym wieku i obu płci. W ostatnich dziesięcioleciach odnotowano stały wzrost zapadalności na dzieci. Biorąc pod uwagę, że astma z czasem prowadzi do powstania niewydolności oddechowej, zmniejszenia zdolności do pracy aż do jej całkowitej utraty, uważa się ją za jeden z ważnych problemów medycznych i społecznych.

Astma oskrzelowa - co to jest?

Długotrwałe procesy zapalne w oskrzelach z czasem prowadzą do ich nadpobudliwości, w wyniku czego kontakt z substancjami drażniącymi lub alergenami staje się przyczyną szybko rozwijającej się niedrożności oskrzeli. Klinicznie objawia się to nagłym atakiem suchego kaszlu, głośnego oddychania, duszności.

W etiologii choroby pewną rolę odgrywają również takie czynniki, jak dziedziczne predyspozycje, stresujące stany, hipotermia, palenie.

Ataki uduszenia występują u różnych pacjentów o różnych częstotliwościach. Ale nawet jeśli choroba jest w remisji przez długi czas, proces zapalny w układzie oskrzelowo-płucnym pozostaje aktywny.

Patologiczny mechanizm występowania niedrożności oskrzeli obejmuje następujące elementy:

• skurcz mięśni gładkich środkowych i małych oskrzeli;
• obrzęk błony śluzowej oskrzeli;
• gromadzenie się w świetle oskrzeli grubej i lepkiej plwociny, co wynika z nadczynności gruczołów błony śluzowej.

Długotrwałe zapalenie staje się przyczyną sklerotycznych zmian w ścianach oskrzeli, co wiąże się ze stopniowym zastępowaniem tkanki mięśniowej ścian oskrzeli tkanką łączną.

Astma jest uleczalna. Nowoczesne leki pozwalają kontrolować przebieg choroby, aby uzyskać długotrwałą remisję.

Przyczyny astmy oskrzelowej

Najczęściej rozwój astmy wiąże się z kontaktem z alergenami, którymi mogą być:

• kurz z książek i domów;
• sierść zwierząt;
• pokarm dla ryb;
• niektóre produkty spożywcze (owoce cytrusowe, jajka, czekolada);
• leki;
• chemia gospodarcza;
• perfumy.

U 2% pacjentów choroba wiąże się z pracą w niebezpiecznej pracy.

Nie bez znaczenia w patogenezie astmy są czynniki zakaźne. Wynika to z faktu, że mikroorganizmy i wytwarzane przez nie toksyny u niektórych osób mogą również powodować uczulenie organizmu i wywoływać reakcje alergiczne. Ponadto czynniki zakaźne wspierają aktywność stanu zapalnego, a to z kolei zwiększa nadreaktywność oskrzeli.

Istnieje wiele alergenów niebiałkowych (haptenów). Wchodzą do ludzkiego ciała, wchodzą w interakcje z białkami i tworzą kompleksy, które wywołują reakcję alergiczną.

Ataki uduszenia występują u różnych pacjentów o różnych częstotliwościach. Ale nawet jeśli choroba jest w remisji przez długi czas, proces zapalny w układzie oskrzelowo-płucnym pozostaje aktywny.

W etiologii choroby pewną rolę odgrywają również takie czynniki, jak dziedziczne predyspozycje, stresujące stany, hipotermia, palenie.

Alergeny, gdy znajdują się w ciele uczulonej osoby, zaczynają wchodzić w interakcje z wieloma komórkami (komórkami tucznymi, bazofilami). W tym przypadku ich błony są uszkodzone i biologicznie aktywne substancje zwane mediatorami alergii (histamina, metabolity kwasu arachidonowego, leukotrieny) dostają się do krwioobiegu. Substancje te powodują gwałtowny wzrost obrzęku błony śluzowej oskrzeli i nadmierne wydzielanie gruczołów.

Klasyfikacja

W zależności od czynnika etiologicznego astma dzieli się na następujące typy:

• alergiczny
• niealergiczny;
• mieszane;
• nieokreślony.

Nasilenie przebiegu klinicznego astmy wynosi:

• sporadyczne - drgawki występują niezwykle rzadko, nie częściej niż raz w tygodniu;
• łagodny uporczywy - ataki astmy występują kilka razy w tygodniu, ale nie częściej niż raz dziennie;
• uporczywy - drgawki występują prawie codziennie;
• ciężki uporczywy - uduszenie występuje nie tylko w ciągu dnia, ale także w nocy.

Następujące etapy choroby wyróżniają się aktywnością procesu:

• zaostrzenie;
• niestabilna remisja;
• stabilna remisja.

W zależności od poziomu kontroli choroby wyróżnia się kontrolowaną, częściowo kontrolowaną i niekontrolowaną astmę.

Podczas formowania diagnozy u dorosłego pacjenta lub dziecka należy wskazać wszystkie powyższe cechy. Na przykład diagnoza może brzmieć: „Astma oskrzelowa o nieokreślonej etiologii, utrzymująca się, łagodna, kontrolowana, w fazie niestabilnej remisji”.

Czynniki zakaźne odgrywają ważną rolę w patogenezie astmy, ponieważ mikroorganizmy i wytwarzane przez nie toksyny mogą powodować uczulenie organizmu i wywoływać reakcje alergiczne.

Objawy astmy oskrzelowej

Podczas ataku uduszenia można wyróżnić kilka okresów:

1. Okres zwiastunów. Jest to najbardziej wyraźne w przypadku zakaźnej-alergicznej postaci choroby. Jego głównym objawem są reakcje naczynioruchowe (częste kichanie, obfite wydzielanie płynu z nosa).
2. Sezon Czasami zaczyna się bez etapu poprzedzającego. Pacjenci zauważają ucisk w klatce piersiowej, co utrudnia oddychanie. Pojawia się kaszel z twardą wykrztuśną lepką plwociną. Oddychanie staje się głośne. Wdech jest krótki, a wydech trudny, długi. Można zauważyć arytmię ruchów oddechowych. Pacjent przyjmuje pozycję wymuszoną: siedzenie, spoczywanie na ramionach i lekko wysunięte ciało do przodu. Podczas wydechu występuje obrzęk żył szyjnych. Opuchnięta twarz. W ciężkim ataku mięśnie pomocnicze biorą udział w oddychaniu.
3. Okres odwrotnego rozwoju. Charakteryzuje się upłynnieniem plwociny, zmniejszeniem liczby świszczących oddechów w płucach, przywróceniem wymiany powietrza w płucach.

Diagnostyka

Rozpoznanie astmy opiera się na obrazie klinicznym choroby, wynikach badania fizykalnego pacjenta.

Ataki astmatyczne są wywoływane przez nagromadzenie śluzu w świetle oskrzeli i ich skurcz

W momencie ataku osłuchanie w płucach nasłuchuje pęcherzykowego osłabienia oddychania z przedłużonym wydechem i dużą liczbą suchych świszczących oddechów. Kiedy osłuchiwanie serca zwróć uwagę na stłumione dźwięki serca, pojawienie się drugiego tonu akcentuje nad tętnicą płucną.

Po wykryciu uderzenia klatki piersiowej:

• przemieszczenie granicy płuc w dół;
• Dźwięk „pudełkowy”, którego występowanie jest związane z nadciśnieniem płucnej tkanki;
• zmniejszenie strefy absolutnej otępienia serca.

Aby ocenić stopień niedrożności oskrzeli, wykonuje się spirometrię i szczytową przepływomierz. Jeśli to konieczne, wykonaj zdjęcie rentgenowskie płuc, bronchoskopię, EKG, określenie składu gazowego krwi. W alergicznej postaci choroby wskazane są testy z różnymi alergenami.

Astma jest uleczalna. Nowoczesne leki pozwalają kontrolować przebieg choroby, aby uzyskać długotrwałą remisję.

Diagnostyka laboratoryjna astmy obejmuje następujące metody:

• ogólne badanie krwi (eozynofilia, zwiększona ESR);
• ogólna analiza plwociny (spirale Kurshmana, kryształy Charcota-Lejdy, ciała kreolskie, duża liczba eozynofili);
• badanie statusu odpornościowego (gwałtowny spadek aktywności i ilości supresorów T, zwiększona zawartość immunoglobulin we krwi);
• biochemiczne badanie krwi (wykonywane w celu wykluczenia innych patologii o podobnych objawach).

Jeśli atak występuje po raz pierwszy, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej między astmą oskrzelową a alergicznym zapaleniem oskrzeli. Można założyć, że pacjent ma astmę w obecności następujących objawów choroby:

• świszczący oddech, wysoki świszczący oddech występujący podczas wydechu;
• nawrót epizodów trudności w oddychaniu, kaszlu, ucisku klatki piersiowej;
• historia chorób alergicznych (atopowe zapalenie skóry, wiosenny katar sienny, wyprysk);
• wyraźna sezonowość pogorszenia zdrowia;
• występowanie ataku astmy w momencie kontaktu z alergenami (rzadziej pod wpływem aktywności fizycznej, emocjonalnego przeciążenia, hipotermii i innych czynników);
• przewlekłe lub często powtarzające się ostre choroby układu oddechowego;
• poprawa stanu pacjenta po zastosowaniu leków przeciw astmie i leków przeciwhistaminowych.

Powikłania

W ciężkich przypadkach i intensywnych atakach astmy astmę może komplikować rozwój ostrej rozedmy płuc, wtórnej niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Gwałtowne zmniejszenie dawki hormonów kortykosteroidowych lub przedawkowanie beta-adrenostymulantów, a także kontakt z dużą liczbą alergenów, może prowadzić do stanu zagrażającego życiu - stanu astmatycznego. Charakteryzuje się niemal ciągłym następowaniem ataków astmy, których nie można zatrzymać konwencjonalnymi metodami.

Długotrwałe zapalenie staje się przyczyną sklerotycznych zmian w ścianach oskrzeli, co wiąże się ze stopniowym zastępowaniem tkanki mięśniowej ścian oskrzeli tkanką łączną.

Leczenie astmy oskrzelowej

Podstawą leczenia astmy, niezależnie od częstotliwości i intensywności napadów, jest:

• przestrzeganie diety eliminacyjnej;
• zakończenie kontaktu z możliwymi alergenami;
• racjonalne zatrudnienie.

Aby zmniejszyć nasilenie uczulenia organizmu, stosuje się terapię swoistą (jeśli alergen jest znany) lub niespecyficzną (jeśli alergen nie został ustalony).

Aby powstrzymać ataki uduszenia, pacjentom zwykle przepisuje się agonistów receptorów beta-adrenergicznych w postaci aerozolu. Aerozole leków m-antycholinergicznych są również dość skuteczne.

Aby zapobiec atakom uduszenia, pochodne ksantyny stosuje się w postaci tabletek o przedłużonym działaniu.

W ostatnich latach do leczenia astmy stosowano antagonistów wapnia i leki zapobiegające degranulacji komórek tucznych.

Kompleksowa terapia ciężkich postaci choroby obejmuje hormony kortykosteroidowe w postaci tabletek lub zastrzyków.

W celu poprawy wydzielania plwociny można przepisać leki mukolityczne i wykrztuśne.

Pamiętaj, aby aktywnie leczyć inne choroby układu oddechowego (zapalenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie oskrzeli).

Występuje wzrost częstości występowania astmy u dzieci

W miarę poprawy stanu pacjenta lekarz stopniowo zmniejsza dawkę leków.

Zapobieganie i rokowanie

Podczas astmy, podobnie jak w przypadku każdej przewlekłej choroby, obserwuje się okresy remisji i zaostrzeń. Nowoczesne metody terapii pozwalają osiągnąć długą i stabilną remisję.

Rokowanie zależy w dużej mierze od tego, jak dokładnie pacjent zastosuje się do recepty lekarza i spełni wszystkie jego zalecenia.

W ciężkich przypadkach i intensywnych atakach astmy astmę może komplikować rozwój ostrej rozedmy płuc, wtórnej niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Zapobieganie chorobie obejmuje następujące działania:

• rzucenie palenia;
• aktywna rehabilitacja ognisk przewlekłego zakażenia w ciele;
• minimalizacja kontaktu z alergenami;
• poprawa warunków pracy;
• staranne przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa podczas pracy w niebezpiecznych warunkach.

Szczególnie ważne jest zapobieganie rozwojowi choroby wśród osób z obciążoną dziedzicznością lub zagrożonych rozwojem tej choroby.