Zapalenie serca to zapalenie błon serca o różnej lokalizacji i etiologii. Choroba może wpływać na nasierdzie, wsierdzie, mięsień sercowy, a także na tak zwany worek osierdziowy - osierdzie. Obecnie stosuje się ogólny termin „zapalenie serca”, ponieważ choroba może jednocześnie wpływać na kilka błon serca.
Zapalenie serca: etiologia i patogeneza choroby
Wiodącą rolę w rozwoju zapalenia serca mają czynniki zakaźne (wirusowe zapalenie serca wywołane przez enterowirusy Koksaki, wirus opryszczki zwykłej, ECHO, wirus cytomegalii, wirus różyczki, polio, adenowirusy). Przyczyną zapalenia serca stają się również infekcje bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze, reakcje alergiczne. Idiopatyczne zapalenie serca wyróżnia się z nieznanych przyczyn rozwoju procesu zapalnego.
Patogeneza zapalenia serca jest rozpatrywana w ten sposób: patogen wchodzi bezpośrednio do tkanki serca (wsierdzie, mięśnia sercowego, nasierdzia i osierdzia - osierdzia), wnikając do miocytów (specjalny rodzaj komórek, które stanowią podstawę tkanki mięśniowej), gdzie się replikuje, a mianowicie, rozmnażanie się patogenów głównie ze względu na struktury białkowe komórki, co znacznie zakłóca funkcjonowanie komórek gospodarza. W odpowiedzi na zmianę zakaźną zwiększa się produkcja interferonu w organizmie, co zapobiega dalszemu uszkodzeniu tkanki serca. Długotrwała reakcja organizmu na wprowadzenie patogenu do tkanki serca jest niezwykle rzadka. W takich przypadkach mówimy o utajonej, uporczywej inwazji. Z reguły patogen jest wkrótce blokowany i eliminowany. W okresie rehabilitacji obserwuje się aktywną syntezę kolagenu w dotkniętych tkankach, które kondensując się i przekształcając w tkankę włóknistą, zastępują ogniska martwicy.
Niereumatyczne zapalenie serca: klasyfikacja, różnicowanie
Niereumatyczne zapalenie serca to zapalenie błon serca spowodowane różnymi czynnikami, z wyjątkiem reumatyzmu i innych chorób ogólnoustrojowych.
Reumatyzm jest ogólnoustrojowym procesem zapalnym, którego głównym celem jest lokalizacja w błonach serca. Reumatyczna choroba serca jest główną manifestacją procesu reumatycznego w ciele.
Niereumatyczne zapalenie serca jest diagnozowane u pacjentów we wszystkich grupach wiekowych i płci. Jednak więcej zapaleń serca rozpoznaje się we wczesnym wieku. Chłopcy są bardziej narażeni na zapalenie serca.
We współczesnej praktyce medycznej zapewnia się klasyfikację niereumatycznego zapalenia serca według okresu występowania, rodzaju patogenu, ciężkości, charakteru przebiegu, wyniku.
Przez okres występowania rozróżnia się wrodzone i nabyte zapalenie serca. Wrodzone zapalenie serca jest konsekwencją infekcji wirusowej lub bakteryjnej matki lub matki. Wczesne wrodzone zapalenie serca jest wynikiem choroby w 4-7 tygodniu ciąży. Późne wrodzone zapalenie serca rozwija się w wyniku wcześniejszych infekcji w trzecim trymestrze ciąży. Nabyte zapalenie serca u dziecka jest niezwykle rzadkie i jest konsekwencją ostrej infekcji (posocznica, grypa, zapalenie płuc).
W zależności od rodzaju przepływu kardyci rozróżniają:
- Ostry - czas trwania procesu zapalnego do 3 miesięcy;
- Podostry - czas trwania zapalenia serca do 18 miesięcy;
- Przewlekłe - trwające dłużej niż 18 miesięcy.
W diagnostyce zapalenia serca u dzieci konieczne jest rozróżnienie ze zwężeniem zastawki dwudzielnej, wrodzoną chorobą serca, procesami nowotworowymi w sercu, reumatyzmem, zaburzeniami rytmu pochodzenia pozakardialnego.
Zapalenie serca u dzieci: ryzyko i powikłania
Wynik zapalenia serca u dzieci zależy od wielu czynników, wśród których znajduje się dziedziczna predyspozycja, ogólny stan organizmu, wiek dziecka na początku choroby, stan odporności, terminowość i skuteczność wybranej terapii.
Możliwe skutki zapalenia serca to:
- Całkowite wyleczenie, które można ocenić po 12-18 miesiącach od początku choroby. W przewlekłym i podostrym przebiegu zapalenia serca z reguły nie następuje całkowite wyleczenie;
- Arytmia jest powikłaniem zapalenia serca u dzieci, charakteryzującym się uporczywym zaburzeniem rytmu serca. Często to powikłanie jest przyczyną śmierci dzieci z przewlekłymi postaciami zapalenia serca;
- Kardioskleroza i przerost mięśnia sercowego - przy takich powikłaniach zapalenie serca u dzieci charakteryzuje się cięższym przebiegiem, często zakończonym zgonem;
- Nadciśnienie płucne - zmiana naczyń w puli tętnicy płucnej o charakterze trwałym, która pogarsza rokowanie choroby.
Zapalenie serca: objawy różnych typów
W przypadku zapalenia serca objawy będą zależeć od etiologii choroby, czasu jej wystąpienia i formy.
W przypadku nabytego ostrego i podostrego zapalenia serca objawy mogą początkowo mieć charakter pozasercowy (nie spowodowany zaburzeniami czynności serca), które obejmują:
- Zmniejszony apetyt;
- Letarg, zmęczenie, drażliwość;
- Nudności, wymioty
Objawowy kompleks zapalenia serca można uzupełnić objawami infekcji, która spowodowała chorobę: zaczerwienienie i wysypka skórna, zapalenie jąder, ból mięśni. Podczas rozwoju patologii zapalenia serca objawy uzupełnia się objawami niewydolności serca (duszność, tachykardia, arytmia). U małych dzieci pojawia się niepokój, kaszel. Ból w okolicy serca, którego dziecko nie może jeszcze zgłosić, jest determinowany reakcją dziecka na ruchy jego ciała (dziecko odruchowo unika gwałtownych ruchów, płacze podczas ruchu), a także powierzchownym oddychaniem (ruch klatki piersiowej podczas wdechu powoduje bolesne odczucia, które wywołują bolesność dziecko znacznie ogranicza głębokość inspiracji). W przewlekłym zapaleniu serca objawy mogą nie występować przez długi czas. Obraz kliniczny uzupełnia duszący kaszel, gorzej leżący, ze szkarłatną sinicą policzków, warg, dłoni i paznokci.
Zapalenie serca: leczenie choroby
W przypadku zapalenia serca leczenie wymaga zintegrowanego podejścia. Jego taktyka będzie zależeć od przyczyn zapalenia serca, czasu trwania choroby, charakteru przebiegu zapalenia serca. W ostrym zapaleniu serca leczenie powinno odbywać się w szpitalu. W przypadku remisji zapalenia serca leczenie odbywa się w warunkach ambulatoryjnych. Głównymi lekami stosowanymi w leczeniu zapalenia serca są glikozydy nasercowe, leki moczopędne, hormony. W ostrym zapaleniu serca u pacjentów występuje ścisłe leżenie w łóżku, ograniczenie przyjmowania płynów (ich ilość powinna być mniejsza niż wydalany mocz), kompletna dieta z ograniczeniem soli i wzrost udziału produktów zawierających potas (ziemniaki, rodzynki, suszone morele).
Ćwiczenia fizjoterapeutyczne są często stosowane, w okresach remisji, wręcz przeciwnie, aktywność fizyczna jest przeciwwskazana (zalecane jest zwolnienie z wychowania fizycznego w szkole, dodatkowy dzień wolny).
Po zapaleniu serca szczepienia zapobiegawcze są przeciwwskazane w ciągu pierwszych 3 do 5 lat. Dzięki terminowej diagnozie i odpowiedniej taktyce leczenia zapalenia serca rokowanie jest korzystne.
