Astma oskrzelowa u dzieci

Astma oskrzelowa u dzieci jest przewlekłą chorobą dróg oddechowych związaną z nadmierną reaktywnością oskrzeli, to znaczy ich zwiększoną wrażliwością na czynniki drażniące. Choroba jest szeroko rozpowszechniona: według statystyk cierpi na nią około 7% dzieci. Choroba może objawiać się w każdym wieku iu dzieci dowolnej płci, ale częściej występuje u chłopców w wieku od 2 do 10 lat.

Głównym objawem klinicznym astmy u dziecka są nawracające ataki trudności w oddychaniu lub uduszenia spowodowane szeroką odwracalną niedrożnością oskrzeli związaną ze skurczem oskrzeli, nadmiernym wydzielaniem śluzu i obrzękiem błony śluzowej.

W ostatnich latach częstość występowania astmy u dzieci rośnie wszędzie, ale szczególnie w krajach rozwiniętych gospodarczo. Eksperci przypisują to temu, że każdego roku używa się coraz więcej sztucznych materiałów, chemii gospodarczej, przemysłowych produktów spożywczych zawierających dużą liczbę alergenów. Należy pamiętać, że choroba często pozostaje nierozpoznana, ponieważ może być maskowana przez inne patologie układu oddechowego, a przede wszystkim zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

Przyczyny i czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej u dzieci są:

• dziedziczna predyspozycja;
• stały kontakt z alergenami (odpady z roztoczy kurzu domowego, zarodników pleśni, pyłku roślinnego, suszonych białek moczu i śliny, sierści i sierści zwierząt domowych, puchu ptaków, alergenów pokarmowych, alergenów karalucha);
• bierne palenie (wdychanie dymu tytoniowego).

Czynnikami prowokującymi (wyzwalającymi), wpływającymi na stan zapalny błony śluzowej oskrzeli i prowadzącymi do rozwoju ataku astmy oskrzelowej u dzieci są:

• ostre wirusowe infekcje dróg oddechowych;
• zanieczyszczenia powietrza, na przykład tlenek siarki lub azot;
• P-adrenobloki;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, analgin, paracetamol, nurofen itp.);
• ostre zapachy;
• znacząca aktywność fizyczna;
• zapalenie zatok
• wdychanie zimnego powietrza;
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Czynniki ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej u dzieci

Tworzenie się astmy oskrzelowej u dzieci rozpoczyna się od opracowania specjalnej postaci przewlekłego stanu zapalnego w oskrzelach, która staje się przyczyną ich nadreaktywności, to znaczy zwiększonej wrażliwości na działanie niespecyficznych czynników drażniących. W patogenezie tego stanu zapalnego wiodącą rolę odgrywają limfocyty, komórki tuczne i eozynofile - komórki układu odpornościowego.

Po okresie dojrzewania u 20–40% dzieci ataki astmy ustają. Reszta choroby trwa całe życie.

Nadmiernie reaktywne zapalenie oskrzeli reagują na działanie czynników wyzwalających poprzez nadmierne wydzielanie śluzu, skurcz mięśni gładkich oskrzeli, obrzęk i naciek błony śluzowej. Wszystko to prowadzi do rozwoju obturacyjnego zespołu oddechowego, który objawia się klinicznie atakiem uduszenia lub duszności.

Formy choroby

Z etiologii astma oskrzelowa u dzieci może być:

• alergiczny
• niealergiczny;
• mieszane;
• nieokreślony.

Jako specjalną formę lekarze rozróżniają astmę oskrzelową z aspiryną. Dla niej czynnikiem wyzwalającym jest przyjmowanie przez dziecko niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Często komplikuje się rozwój statusu astmatycznego.

W zależności od ciężkości wyróżnia się kilka rodzajów przebiegu klinicznego astmy oskrzelowej u dzieci:

1. Lekki odcinek. Ataki zdarzają się rzadziej niż raz w tygodniu. W okresie międzymiesiączkowym u dziecka nie ma oznak astmy oskrzelowej, czynność płuc nie jest zaburzona.
2. Światło trwałe. Ataki zdarzają się częściej niż raz w tygodniu, ale nie codziennie. Podczas zaostrzenia u dziecka sen jest zaburzony, normalna codzienna aktywność pogarsza się. Wskaźniki spirometryczne są normalne.
3. Umiarkowany Ataki uduszenia występują prawie codziennie. W rezultacie znacząco wpływa to na aktywność i sen dzieci. Aby poprawić swoją kondycję, potrzebują codziennego stosowania wziewnych? -Antagonistów. Wskaźniki spirometryczne są zmniejszone o 20–40% normy wieku.
4. Ciężkie Ataki uduszenia występują kilka razy dziennie, często w nocy. Częste zaostrzenia powodują naruszenie rozwoju psychomotorycznego dziecka. Wskaźniki funkcji oddychania zewnętrznego są zmniejszone o ponad 40% normy wiekowej.

Stan dróg oddechowych w astmie oskrzelowej

Objawy astmy u dzieci

Ataki uduszenia lub duszności u dzieci z astmą oskrzelową mogą wystąpić o każdej porze dnia, ale najczęściej występują w nocy. Główne objawy astmy oskrzelowej u dzieci:

• atak duszności wydechowej (trudności w wydychaniu) lub uduszenie;
• nieproduktywny kaszel z lepką plwociną;
• kołatanie serca;
• świszczący oddech (bzyczenie) świszczący oddech, nasilający się w momencie wdechu; są słyszalne nie tylko podczas osłuchiwania, ale także na odległość, dlatego nazywane są również dystansami;
• pudełkowy dźwięk perkusyjny, którego pojawienie się tłumaczy się nadciśnieniem tkanki płucnej.

Nieproduktywny kaszel i trudności w oddychaniu są objawami astmy u dziecka

Objawy astmy oskrzelowej u dzieci w czasie ciężkiego ataku stają się różne:

• zmniejsza się hałas oddechowy;
• sinica skóry i błon śluzowych pojawia się i rośnie;
• puls paradoksalny (wzrost liczby fal tętna w czasie wydechu i znaczny spadek, aż zniknie całkowicie w momencie wdechu);
• udział w czynności oddychania mięśni pomocniczych;
• przyjęcie pozycji wymuszonej (siedzenie, oparcie rąk na łóżku, oparciu krzesła lub kolanach).

U dzieci rozwój ataku astmy oskrzelowej jest często poprzedzony okresem prekursorów (suchy kaszel, przekrwienie błony śluzowej nosa, ból głowy, lęk, zaburzenia snu). Atak trwa od kilku minut do kilku dni.

Jeśli atak astmy oskrzelowej trwa u dziecka przez ponad sześć kolejnych godzin, warunek ten uznaje się za stan astmatyczny.

Po rozwiązaniu ataku astmy oskrzelowej u dzieci grube i lepkie liście plwociny, co prowadzi do łatwiejszego oddychania. Tachykardia zostaje zastąpiona bradykardią. Ciśnienie krwi spada. Dziecko staje się zahamowane, ospałe, obojętne na środowisko, często zasypia.

W międzyczasie dzieci cierpiące na astmę oskrzelową mogą czuć się całkiem zadowalająco.

Diagnostyka

W celu prawidłowego rozpoznania astmy oskrzelowej u dzieci należy wziąć pod uwagę dane z historii alergologii, badań laboratoryjnych, fizycznych i instrumentalnych.

Laboratoryjne metody badawcze podejrzenia astmy oskrzelowej u dzieci obejmują:

• ogólne badanie krwi (często wykrywana jest eozynofilia);
• mikroskopia plwociny (kryształy Charcota - Leiden, spirale Courshmana, znaczna ilość nabłonka i eozynofili);
• badanie składu gazowego krwi tętniczej.

Rozpoznanie astmy oskrzelowej u dzieci obejmuje szereg specjalnych badań:

• badanie funkcji płuc (spirometria);
• etapowanie próbek skóry w celu identyfikacji przyczynowych alergenów;
• wykrycie nadaktywności oskrzeli (testy prowokacyjne z podejrzeniem alergenu, wysiłek fizyczny, zimne powietrze, hipertoniczny roztwór chlorku sodu, acetylocholina, histamina);
• prześwietlenie klatki piersiowej;
• bronchoskopia (wykonywana niezwykle rzadko).

Spirometria pozwala zbadać czynność płuc w przypadkach podejrzenia astmy oskrzelowej u dzieci

Diagnostyka różnicowa jest wymagana w następujących warunkach:

• ciała obce oskrzeli;
• torbiele oskrzelowe;
• tchawica i bronchomalacja;
• obturacyjne zapalenie oskrzeli;
• zatarcie zapalenia oskrzelików;
• mukowiscydoza;
• skurcz krtani;
• ostra infekcja wirusowa dróg oddechowych.

Astma oskrzelowa jest szeroko rozpowszechniona: według statystyk cierpi na nią około 7% dzieci. Choroba może objawiać się w każdym wieku iu dzieci dowolnej płci, ale częściej występuje u chłopców w wieku od 2 do 10 lat.

Leczenie astmy oskrzelowej u dzieci

Główne obszary leczenia astmy oskrzelowej u dzieci to:

• identyfikacja czynników powodujących zaostrzenie astmy oskrzelowej oraz eliminacja lub ograniczenie kontaktu z wyzwalaczami;
• podstawowa dieta hipoalergiczna;
• terapia lekowa;
• rehabilitacja nielekowa.

Farmakoterapia astmy oskrzelowej u dzieci odbywa się przy użyciu następujących grup leków:

• leki rozszerzające oskrzela (stymulatory receptorów adrenergicznych, metyloksantyny, leki antycholinergiczne);
• glukokortykoidy;
• stabilizatory błon komórkowych tucznych;
• inhibitory leukotrienu.

Leki objawowe umożliwiają szybkie złagodzenie skurczu oskrzeli

Aby zapobiec zaostrzeniu astmy oskrzelowej, dzieciom przepisuje się podstawową terapię lekową. Jej schemat zależy w dużej mierze od ciężkości choroby:

• łagodna astma przerywana - krótko działające leki rozszerzające oskrzela (a-adrenomimetyki) w razie potrzeby, ale nie więcej niż 3 razy w tygodniu;
• łagodna uporczywa astma - codziennie kromalina sodowa lub glukokortykoidy w inhalacji plus długo działające leki rozszerzające oskrzela, jeśli to konieczne, krótko działające leki rozszerzające oskrzela, ale nie częściej 3-4 razy dziennie;
• umiarkowana astma - codzienne inhalacyjne podawanie glikokortykoidów w dawce do 2000 mikrogramów, leki rozszerzające oskrzela o przedłużonym uwalnianiu; w razie potrzeby można zastosować krótko działające leki rozszerzające oskrzela (nie więcej niż 3-4 razy dziennie);
• ciężka astma - codzienne wdychanie glikokortykoidów (w razie potrzeby można je przepisać jako krótki kurs w postaci tabletek lub zastrzyków), długo działające leki rozszerzające oskrzela; za zatrzymanie ataku - krótko działające leki rozszerzające oskrzela.

Leczenie ataku astmy u dzieci obejmuje:

• tlenoterapia;
• a-adrenomimetyki (salbutamol) wdychane;
• chlorowodorek epinefryny podskórnie;
• Eufillinum dożylnie;
• glukokortykoidy w środku.

Wskazaniami do hospitalizacji są:

• pacjent należy do grupy o wysokiej śmiertelności;
• nieskuteczność leczenia;
• rozwój statusu astmatycznego;
• ciężkie zaostrzenie (wymuszona objętość wydechowa w ciągu 1 sekundy poniżej 60% normy wieku).

W leczeniu astmy oskrzelowej u dzieci ważne jest zidentyfikowanie i wyeliminowanie alergenu, który jest czynnikiem wyzwalającym. Aby to zrobić, często trzeba zmienić dietę i życie dziecka (dieta hipoalergiczna, życie hipoalergiczne, zmiana miejsca zamieszkania, oddzielenie od zwierzaka). Ponadto leki przeciwhistaminowe mogą być przepisywane dzieciom na długi czas.

Dla skutecznego leczenia astmy oskrzelowej u dziecka ważne jest, aby zidentyfikować alergen i go wyeliminować

Jeśli alergen jest znany, ale z tego czy innego powodu nie można pozbyć się z nim kontaktu, zalecana jest specyficzna immunoterapia. Metoda ta polega na wprowadzeniu do pacjenta (pozajelitowo, doustnie lub podjęzykowo) stopniowo rosnących dawek alergenu, co zmniejsza wrażliwość organizmu na niego, to znaczy pojawia się nadwrażliwość.

Jako specjalną formę lekarze rozróżniają astmę oskrzelową z aspiryną. Dla niej czynnikiem wyzwalającym jest przyjmowanie przez dziecko niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Podczas remisji dzieciom z astmą oskrzelową pokazano fizjoterapię:

• speleoterapia;
• ćwiczenia oddechowe;
• akupresura;
• masaż klatki piersiowej;
• hydroterapia;
• fonoforeza;
• elektroforeza;
• magnetoterapia;
• Terapia DMV;
• induktotermia;
• aeroionoterapia.

Możliwe konsekwencje i komplikacje

Główne powikłania astmy oskrzelowej to:

• stan astmatyczny;
• odma opłucnowa;
• serce płucne.

U dzieci cierpiących na ciężką postać choroby terapii glikokortykoidami może towarzyszyć rozwój szeregu działań niepożądanych:

• naruszenie równowagi wodno-elektrolitowej z możliwym wystąpieniem obrzęku;
• wzrost ciśnienia krwi;
• zwiększone wydalanie wapnia z organizmu, któremu towarzyszy zwiększona kruchość tkanki kostnej;
• wzrost stężenia glukozy we krwi, aż do powstania cukrzycy steroidowej;
• zwiększone ryzyko wrzodów trawiennych i wrzodów dwunastnicy;
• zmniejszona zdolność regeneracyjna tkanek;
• zwiększone krzepnięcie krwi, co zwiększa ryzyko zakrzepicy;
• zmniejszona odporność na infekcje;
• otyłość
• twarz księżyca;
• zaburzenia neurologiczne.

Prognoza

Prognozy dotyczące życia dzieci z astmą są ogólnie korzystne. Po okresie dojrzewania u 20–40% dzieci ataki astmy ustają. Reszta choroby trwa całe życie. Ryzyko śmierci podczas ataku astmy jest zwiększone w następujących przypadkach:

• historia ponad trzech hospitalizacji rocznie;
• historia hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii i oddziale intensywnej terapii;
• zdarzały się przypadki wentylacji mechanicznej (wentylacja mechaniczna);
• atakowi astmy oskrzelowej przynajmniej raz towarzyszyła utrata przytomności.

Zapobieganie astmie oskrzelowej u dzieci

Nie można przecenić znaczenia zapobiegania astmie u dzieci. Obejmuje:

• karmienie piersią w pierwszym roku życia;
• stopniowe wprowadzanie uzupełniających pokarmów ściśle według wieku dziecka;
• terminowe aktywne leczenie chorób układu oddechowego;
• utrzymanie domu w czystości (czyszczenie na mokro, porzucanie dywanów i miękkich zabawek);
• odmowa trzymania zwierząt domowych (jeśli są dostępne, staranne przestrzeganie zasad higieny);
• zapobieganie oddychaniu przez dzieci dymu tytoniowego (bierne palenie);
• regularne ćwiczenia;
• coroczne wakacje nad morzem lub w górach.