Zapalenie sutka jest stanem zapalnym błony śluzowej, okostnej i tkanki kostnej procesu wyrostka sutkowego. Proces wyrostka sutkowatego jest częścią kości skroniowej, w której znajdują się komórki wypełnione powietrzem. Proces graniczy z błoną bębenkową; stamtąd najczęściej rozprzestrzenia się infekcja. Choroba może rozwinąć się w każdym wieku, ale częściej dzieci poniżej 7 lat i młodzi ludzie w wieku 20–29 lat.
Przyczyny zapalenia sutka
Głównym powodem rozwoju choroby jest wnikanie mikroorganizmów do procesu wyrostka sutkowego. Mikroflora w zapaleniu sutka jest zróżnicowana: hemolityczny i zielony paciorkowiec, Staphylococcus aureus, pneumokoki, E. coli, Pseudomonas aeruginosa. Penetracja infekcji może wystąpić na kilka sposobów:
- otogenny - infekcja rozprzestrzenia się z ucha środkowego (z zapaleniem ucha środkowego);
- krwiotwórczy - bakterie są wprowadzane z przepływem krwi z innego ogniska zapalnego (z posocznicą);
- traumatyczny - infekcja przez pęknięcia kości (z guzami, siniakami i złamaniami kości skroniowej, rany postrzałowe).
Czynniki predysponujące do rozwoju zapalenia sutka obejmują wszelkie stany immunosupresyjne: częste infekcje, hipotermia, brak białek i witamin w diecie, przewlekłe wyniszczające choroby.
Formy choroby
Ze względu na występowanie rozróżnia się pierwotne i wtórne postacie choroby. Wtórne zapalenie sutka jest bardziej powszechne i rozwija się jako powikłanie zapalenia ucha środkowego. W pierwotnej postaci proces zapalny rozwija się bez wcześniejszego zapalenia ucha środkowego, na przykład po urazie.
Ze względu na charakter wyróżnia się ostrą i przewlekłą postać choroby. Ostre zapalenie wyrostka sutkowego jest znacznie częstsze i może być skomplikowane przez przejście do postaci przewlekłej. Przewlekłe zapalenie sutka może rozwinąć się bez wcześniejszego ostrego stanu zapalnego, na przykład z przewlekłym zapaleniem ucha środkowego, ale jest to rzadkie.
Oddzielnie wyróżnia się nietypowe formy choroby, których występowanie jest związane z cechami strukturalnymi procesu wyrostka sutkowatego - zapalenie wyrostka sutkowego bezolda, orleansa, murego, chitellego, petrozytu, ostrego zygomatycznego zapalenia itp.
Etapy choroby
W rozwoju ostrego zapalenia wyrostka sutkowego wyróżnia się dwa etapy - wysiękowy i proliferacyjny.
Etap wysiękowy
Stadium wysięku (początkowe) charakteryzuje się powierzchownymi zmianami i trwa 7-10 dni choroby. Zapalenie na etapie wysiękowym dotyczy tylko błony śluzowej i okostnej, kość nie bierze udziału w procesie zapalnym. Błona śluzowa puchnie, otwory komórek są zamknięte, a ich wnęki są wypełnione wysiękiem. Komunikacja komórek z jaskinią sutkowatą i błoną bębenkową jest zakłócona, co prowadzi do zaprzestania ich wentylacji.
Etap proliferacyjny
Etap proliferacyjny zwykle rozpoczyna się w 7-10 dniu choroby, ale u dzieci może rozwinąć się wcześniej, jego czas trwania wynosi 2-3 tygodnie. W drugim etapie dochodzi do granulacji i niszczenia tkanki kostnej. Przegroda kostna topi się, komórki łączą się i tworzą jedną dużą wnękę wypełnioną ropą.
Proces martwiczej kości może wpływać nie tylko na przegrodę między komórkami, ale także na ściany wyrostka sutkowego. Z tym wiąże się rozwój powikłań wyrostka sutkowego - rozprzestrzenianie się infekcji na pobliskie struktury.Objawy zapalenia sutka
Objawy zapalenia sutka najczęściej występują 2-3 tygodnie po rozwoju ostrego zapalenia ucha środkowego. Początek choroby jest zwykle ostry, najpierw pojawiają się objawy zatrucia:
- wzrost temperatury ciała;
- pogorszenie stanu ogólnego;
- ból głowy
- słabość, letarg, zmęczenie.
Następnie pojawiają się lokalne objawy, z których głównym jest ból w okolicy wyrostka sutkowego. Charakterystyka bólu z zapaleniem sutka:
- ból zlokalizowany jest za przedsionkiem;
- promieniując do świątyni, szczęki lub orbity, może uchwycić całą połowę twarzy;
- stały, nie wzrasta wraz z żuciem;
- ma pulsujący charakter.
W przypadku zapalenia wyrostka sutkowego określa się zaczerwienienie i obrzęk skóry w obszarze ucha oraz występ ucha. Wraz z powstaniem ropnia podokostnowego określa się fluktuację i ostry ból w obszarze wyrostka sutkowego.
Ponadto utrata słuchu i szum w uszach są charakterystyczne dla zapalenia wyrostka sutkowego. W niektórych przypadkach ropienie występuje z zewnętrznego kanału słuchowego.
Cechy przebiegu choroby u dzieci
Proces wyrostka sutkowego rozwija się w końcu dopiero w ciągu 5-6 lat życia dziecka. U małych dzieci tylko struktura jaskini (antrum) jest wyrażana w strukturze procesu, więc choroba nazywa się zapaleniem stawów (stan zapalny jaskini).
U dzieci choroba rozwija się dość często i często ma ciężki przebieg. Wynika to z cech struktury anatomicznej tego obszaru:
- krótkie i szerokie rurki słuchowe;
- wysoka lokalizacja antrum;
- tkanka moksyoidalna w uchu środkowym;
- częste problemy z oddychaniem przez nos w dzieciństwie.
Wszystkie te cechy stwarzają warunki do złej wentylacji, trudności w odpływie płynów i szybkiego wiązania flory bakteryjnej.
Zapalenie wyrostka sutkowego u dzieci nie jest rzadkieMetody diagnostyczne
Rozpoznanie choroby opiera się na obrazie klinicznym i danych dodatkowych metod badawczych. Podczas badania lekarz może wykryć zaczerwienienie i obrzęk skóry w wyrostku sutkowatym, ale przy powolnym procesie zmiany te są często nieobecne. Po badaniu pokazano otoskopię, patognomonicznym znakiem zapalenia wyrostka sutkowatego jest zwis tylnej ściany górnej kanału słuchowego. Ponadto przy otoskopii wykrywa się przekrwienie błony bębenkowej, możliwe jest ropienie.
Dodatkowe badanie pacjenta z podejrzeniem zapalenia wyrostka sutkowego obejmuje ogólne testy kliniczne, kulturę bakteriologiczną wydzieliny z ucha, badanie słuchu i metody radiologiczne.
Badania | Wyniki, funkcje |
Pełna morfologia krwi (KLA) | Objawy stanu zapalnego są zdefiniowane w KLA - wzrost poziomu leukocytów z powodu neutrofili, przesunięcie formuły leukocytów w lewo i przyspieszenie ESR. |
Siew tylny wydzieliny usznej | Badanie bakteriologiczne ropnej wydzieliny pozwala zidentyfikować czynnik wywołujący zapalenie sutka, co jest ważne dla korekty terapii przeciwbakteryjnej. |
Test słuchu | Aby określić naruszenia funkcji słuchowych, stosuje się badania w mowie szeptanej i potocznej, testach kamertonowych i audiogramie. W przypadku zapalenia wyrostka sutkowego określa się przewodzący typ ubytku słuchu. |
Metody rentgenowskie | Badanie rentgenowskie może obejmować radiografię kości skroniowej, rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografię komputerową (CT). CT jest najbardziej pouczające, ale można zastosować inne metody. |
Leczenie zapalenia wyrostka sutkowego
Leczenie zapalenia wyrostka sutkowego ma na celu zwalczanie infekcji w procesie wyrostka sutkowego i zapobieganie rozprzestrzenianiu się stanu zapalnego na pobliskie struktury. Choroba musi być leczona w szpitalu. Leczenie można przeprowadzić metodami zachowawczymi i chirurgicznymi.
Leczenie zachowawcze
Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu środków przeciwbakteryjnych. Na początku leczenia antybiotyki są przepisywane empirycznie, po otrzymaniu wyników hodowli bakteriologicznej terapię można dostosować.
Antybiotyki o szerokim spektrum działania są przepisywane, leki pierwszego wyboru to:
- Chronione penicyliny: amoksycylina / klawulanat, tikarkilina / klawulanian.
- Cefalosporyny: cefuroksym, cefotaksym, ceftriakson i cefoperazon.
Preferowane są pozajelitowe formy antybiotyków.
Leki drugiego rzutu to makrolidy (klarytromycyna), są przepisywane w przypadku alergii na antybiotyki beta-laktamowe lub jeśli są nieskuteczne. Możliwe jest jednoczesne stosowanie kilku antybiotyków, na przykład kombinacji makrolidów i cefalosporyn.
Oprócz mianowania antybiotyków przeprowadzana jest terapia detoksykacyjna, w ciężkich przypadkach można przepisać glikokortykoidy. Wraz z rozwojem zakrzepicy zatok wskazane jest stosowanie antykoagulantów: heparyna, fraxiparyna, enoksaparyna itp.
Amoksycylina jest lekiem pierwszego rzutu w leczeniu zapalenia sutkaLeczenie chirurgiczne
Jeśli leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne, wskazana jest operacja. Antybiotyki w tym przypadku nie anulują się. Leczenie chirurgiczne umożliwia odpływ ropnej zawartości z jamy bębenkowej. Metody najmniej inwazyjne to:
- myringotomia - małe nacięcie błony bębenkowej, przywracające odpływ ropy;
- wprowadzenie rurki tympanostomijnej.
Przy nieskuteczności technik małoinwazyjnych wykonuje się antrotomię. Wskazaniem do antrotomii jest również rozwój powikłań. Operacja polega na usunięciu części kości i osuszeniu tympanonu.
Komplikacje i konsekwencje
Większość powikłań zapalenia wyrostka sutkowego wiąże się z rozprzestrzenianiem się infekcji na sąsiednie struktury anatomiczne - ucho środkowe, labirynt ucha wewnętrznego, nerw twarzowy, mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, wyściółkę mózgu i zatoki opony twardej. W zależności od miejsca rozprzestrzeniania się infekcji wyróżnia się następujące powikłania choroby:
Komplikacja | Funkcja |
Zapalenie błędnika | Wraz ze zniszczeniem komórek okołopętkowych proces zapalny przechodzi do ucha wewnętrznego i rozwija się zapalenie błędnika. W przypadku labiryntu wpływa to na receptory analizatora przedsionkowego i słuchowego. Klinicznie objawia się to brakiem równowagi i koordynacji, utratą słuchu. |
Zapalenie nerwu twarzowego | Zniszczenie komórek około twarzy powoduje, że zapalenie przechodzi do nerwu twarzowego. W rezultacie rozwija się zapalenie nerwu twarzowego - niedowład lub porażenie mięśni twarzy, co prowadzi do asymetrii twarzy. |
Akumulacja ropy pod mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym | Ropa może przebić się przez wewnętrzną ścianę wierzchołka, spłynąć do szyi i gromadzić się pod mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym. W takim przypadku głowa jest stale przechylana na dotkniętą stronę, ból jest zlokalizowany w szyi i promieniuje na ramię. |
Zapalenie opon mózgowych | Jeśli proces topienia kości jest skierowany do tylnego lub środkowego dołu czaszki, ropa może penetrować jamę czaszki. Prowadzi to do rozwoju niebezpiecznych powikłań, z których jednym jest zapalenie opon mózgowych - zapalenie błon mózgowych. Zapalenie opon mózgowych charakteryzuje się silnym bólem głowy, nadwrażliwością na wszelkie czynniki drażniące oraz niemożnością dotknięcia mostka podbródkiem. |
Zakrzepica zatok opony twardej | Wraz z porażką pająkowatej grupy komórek zapalenie może przejść do esicy zatoki, której towarzyszy rozwój zapalenia żył i zakrzepowego zapalenia żył. |
Ropień mózgu | Jednym z najbardziej niebezpiecznych powikłań śródczaszkowych jest ropień mózgu. Charakterystyczny jest ciężki przebieg choroby, rozwijają się objawy ogniskowe - drgawki, zaburzenia ruchowe i czuciowe, zaburzenia koordynacji, mowy, słuchu lub wzroku. |
Ponadto przewlekłość tego procesu można przypisać powikłaniom choroby. Środki przeciwbakteryjne prawie nie przenikają do struktur kostnych, dlatego nawroty nie są wykluczone nawet po pełnym cyklu leczenia.
Prognoza
Przy odpowiednim i odpowiednim leczeniu zapalenia sutka rokowanie jest korzystne - następuje całkowite wyleczenie. Wraz z początkiem stadium proliferacyjnego całkowite wyleczenie nie jest już możliwe, dlatego tak ważne jest, aby szukać pomocy medycznej w przypadku wczesnych objawów choroby.
Jak zapobiegać rozwojowi zapalenia wyrostka sutkowego
Zapobieganie wtórnemu zapaleniu sutka jest wczesną diagnozą i terminowym leczeniem zapalenia ucha środkowego. Odpowiednie leczenie chorób laryngologicznych i przywrócenie oddychania przez nos u dzieci pomaga również zapobiegać rozwojowi zapalenia wyrostka sutkowego.
Ważne jest, aby wzmocnić układ odpornościowy organizmu, w tym celu zaleca się unikanie hipotermii, utrzymanie zdrowego stylu życia, spożywanie wystarczającej ilości białka i witamin.
